Vakdidactiek Geesteswetenschappen

Op zoek naar een didactiek voor dieper begrip van literair-historische teksten in de vwo-bovenbouw

In dit experimentele onderzoek naar de verbetering van onderzoeks- en interpretatievaardigheden van vwo5-leerlingen die literair-historische teksten lezen binnen het schoolvak Nederlands, wordt een didactiek ontwikkeld en getest, die leerlingen handvatten geeft om eigen onderzoeksvragen bij de historische teksten te formuleren en die onder begeleiding uit te werken tot onderzoeksverslagen. Controlegroepen krijgen minder keuzeruimte: zij verkennen de teksten uit het corpus via docentgestuurde vragen.

Probleem dat aan dit onderzoek ten grondslag ligt is het huidige onvermogen van veel leerlingen om historische teksten betekenisvol te interpreteren – contextualiserend èn actualiserend – met afnemende motivatie als gevolg.

Het corpus bevat centrale teksten uit vier perioden voor 1900 (middeleeuwen, renaissance, Verlichting en Romantiek): Floris ende Blancefloer, Geeraerdt van Velsen, Sara Burgerhart, Max Havelaar. De tekstfragmenten sluiten aan bij burgerschapskwesties: de verhouding van het individu tot zijn omgeving/ tot de Ander/het Andere, de verhouding van het individu tot autoriteiten.

Uit vakliteratuur blijkt dat leerlingen – na introductie door de docent en na semi-zelfstandige oriëntatie op de tekst – meer betrokkenheid bij de tekst en meer motivatie bij hun interpretatietaak opbrengen wanneer zij zelf essentiële vragen ontwikkelen naar de literatuurhistorische of maatschappelijke context waartegen een oudere tekst is ontstaan, en die uitwerken in eigen pre-academisch onderzoek. Die keuzeruimte vraagt begeleiding en scaffolding. De didactiek richt zich bij de experimentgroep daarom op kennismaking met onderzoeksvaardigheden binnen dit vakdomein en helpt leerlingen bij de selectie van theoretische uitgangspunten, onderzoeksmethoden- en instrumenten en bronmateriaal.

Pre- en posttests, leerlingproducten, learner reports en docentenquêtes vormen het onderzoeksmateriaal waarmee de opbrengst van deze onderzoeksaanpak gemeten wordt.

Universiteit promotieonderzoek: Universiteit van Amsterdam