Titel proefschrift: Lost in Latin translation. Teaching students to produce coherent target texts

Korte beschrijving proefschrift:

Het eindexamen Latijn toetst het begrip van een Latijnse tekst door middel van een vertaling. Uit de onsamenhangende teksten die leerlingen produceren blijkt helaas maar al te vaak dat zij de Latijnse brontekst niet begrepen hebben, of er blijkt niet uit dat ze de tekst begrepen hebben. Dat is opvallend voor deze groep cognitief begaafde leerlingen. Mijn onderzoek had als hoofdvraag hoe de coherentie van de teksten die leerlingen in de bovenbouw schrijven als ze Latijn vertalen verbeterd kan worden. In mijn onderzoek bespreek ik vier onderliggende problemen:

1. De vertaalopdracht,
2. Het ontbreken van leeractiviteiten die tot coherente doeltekstproductie leiden,
3. Het ontbreken van een gedeelde kennisbasis voor het onderwijzen van het vertalen van Latijn,
4. De afwezigheid van een beoordelingsmethode voor doeltekstcoherentie.

Het eerste probleem heb ik opgelost door als minimale opdracht te formuleren dat de vertaling een begrijpelijke tekst moet opleveren voor iemand die de brontekst niet kent. Ik presenteer de procesgerichte vertaalstrategie als oplossing voor het tweede probleem: daarmee beschrijf ik de leeractiviteiten die leiden tot coherentie doeltekstproductie. Deze vertaalstrategie onderwijs ik door de instructiemethode van Graham en Harris (1996, 2002) in aangepaste vorm toe te passen. Een betrouwbare methode om de doeltekstcoherentie te beoordelen is vergelijking in paren.

Ik heb in een experimentele studie de effecten van twee concurrerende experimentele condities onderzocht:

1. Een procesconditie, waarin de procesgerichte vertaalstrategie werd onderwezen, in de verwachting de doeltekstcoherentie te verbeteren,
2. Een productconditie, waarin foutenanalyse werd onderwezen in de verwachting de brontekst-doeltekst equivalentie te verbeteren.

Na een interventie van vier lessen van twee uur bleken de proefpersonen zowel de coherentie als de equivalentie van hun doelteksten significant te hebben verbeterd in beide condities. De procesgerichte conditie bleek voor leerlingen die aan het experiment begonnen als zwakke vertalers een verbetering in equivalentie als effect te hebben die significant meer was dan de verbetering bij zwakke vertalers in de productconditie.

Met mijn onderzoek heb ik aangetoond dat de procesgerichte vertaalstrategie een nieuwe en effectieve aanpak is voor het vertaalonderwijs Latijn. Ik hoop een bijdrage te hebben geleverd aan de vakdidactiek klassieke talen en een startpunt te bieden voor verder onderzoek. Daarbij denk ik dan aan: hoe kan de procesgerichte vertaalstrategie succesvol in reguliere lessen worden ingebed? Welke instructiemethode(n) in de onderbouw sluit(en) aan bij/bereiden voor op (het onderwijzen van) coherente doeltekstproductie in de bovenbouw?

Datum promotie: 07/02/2020

Vakgebied:

Griekse Taal en Cultuur en Latijnse Taal en Cultuur

Universiteit promotieonderzoek: