Vakdidactiek Geesteswetenschappen

Dr. M. (Martijn) Koek

Gepromoveerde Dudoc-Alfa
Hogeschool van Amsterdam

Betrokkenheid Vakdidactiek GW

Martijn was een van de promovendi uit de eerste Dudoc-Alfa-lichting die in 2014 begon.

Nederlands

Publicaties

  • Koek, M. (2008). Less is more: literatuurgeschiedenis als ordening. In: Literatuurgeschiedenis op de havo (pp. 4-6). Bussum: Sectie Nederlands van de Vereniging van Leraren in Levende Talen- Download
  • Koek, M. (2010). De literaire mindmap als alternatief voor het leesdossier. In: Vanhooren & Mottart (red.), 24e conferentie Het Schoolvak Nederlands (pp. 60-64). Den Haag: Nederlandse Taalunie.- Download
  • Koek, M., Janssen, T., Hakemulder, F. & Rijlaarsdam, G. (2016). Literary Reading and Critical Thinking: Measuring Students' Critical Literary Understanding in Secondary Education. Scientific Study of Literature 6-2, 243-277.- Download
  • Koek, M., Janssen, T., Hakemulder, F. & Gert Rijlaarsdam (2017). Critical thinking in the literature classroom. In K. Kerge, & H. Puksand (eds.), Cultures, Arts & Verbal Communication. Abstract book for the 11th conference of ARLE, June, 15-17, 2017 (pp 116). Tallinn: Tallinn University.
  • Koek, M. (2022). Think Twice: Literature Lessons that Matter. Doctoral Dissertation, University of Amsterdam. - Download
  • Koek, M. (2018). Frustratie is goed: kritisch denken in de literatuurles. In: Levende Talen Magazine, 105(special), 6-9- Download
  • Koek, M. (2015): Dubieuze keuzes zijn een rijke bron: kritisch denken met poëzie. In: Levende Talen Magazine, 102(1), 4-8- Download

Opleiding en achtergrond

Ik ben in 1994 afgestudeerd als Neerlandicus, aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en heb in het jaar daarna mijn opleiding tot eerstegraads docent Nederlands afgerond. In 2022 ben ik gepromoveerd in de literatuurdidactiek.

Werkkring

Van 1996 tot 2021 heb ik met veel genoegen gewerkt als docent Nederlands en Literatuur aan het Keizer Karel College in Amstelveen.

Tussen 2009 en 2014 was ik zijdelings verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar ik onder leiding van dr. Theo Witte redactie-, trainings- en ontwikkelwerk voor de site Lezen voor de lijst heb gedaan.

De lente van 2014 was een heel mooie voor mij, want behalve dat mij een Dudoc-Alfa beurs gegund werd, werd ik door luisteraars van het radio 1-programma De taalstaat verkozen tot beste leraar Nederlands van Nederland.

Sinds 2018 ben ik verbonden aan de Hogeschool van Amsterdam. Eerst als lerarenopleider aan de bachelor- en masteropleidingen Nederlands, en sinds 2021 als Hoofddocent Talendidactiek. Daarnaast houd ik mij voor CITO bezig met de vernieuwing van het eindexamen Nederlands.

Promotieonderzoek

Think Twice. Literature Lessons that Matter

Mijn proefschrift start met de opmerking van een leerling: “In de literatuurles word ik echt gedwongen op een veel kritischer manier na te denken dan bij elk ander vak.” De rest van het proefschrift is gewijd aan het beantwoorden van twee vragen: wat houdt dat kritische denken dan in? En hoe zou je het het beste in literatuurlessen kunnen stimuleren?

Om de wat-vraag te beantwoorden voerde ik een cohortstudie en een interviewstudie uit, gefundeerd door multi-disciplinair (filosofie, psychologie en literatuurwetenschap) literatuuronderzoek. Deze twee deelstudies gaven het inzicht dat je het kritisch denken bij literatuuronderwijs zou kunnen omschrijven als kritisch literair begrijpen (KLB) en dat KLB bestaat uit twee denkprocessen: de-automatiseren en (re)construeren, die elk weer bestaan uit twee subprocessen: beginnen met de-automatiseren en de-automatiseren volhouden voor de-automatiseren, en (re)constructie en evaluatie van betekenis voor (re)construeren. Een belangrijke opbrengst van deze eerste fase van het onderzoek, was daarnaast de ‘Kritisch Denken in een Literaire Context’-test (KDLC), die ik gebruikte om KLB te kunnen meten bij leerlingen.

Om de hoe-vraag te beantwoorden voerde ik opnieuw een interviewstudie uit, en ten slotte een effectstudie. De interviewstudie bracht vier typen leeractiviteiten aan het licht die KLB stimuleerden: opmerken, tegendenken, alternatieven verkennen en synthetiseren. Op grond van deze bevindingen ontwierp ik een lessenserie (12 lessen) voor 4 vwo, bedoeld om KLB te stimuleren. De effectstudie gaf aan dat, gemiddeld gesproken, leerlingen in de controlegroep, die in plaats van deze lessenserie hun reguliere literatuuronderwijs volgden, geen groei in KLB vertoonden na de in totaal 12 weken dat de studie duurde. Leerlingen die de specifieke KLB-lessen wel volgden vertoonden juist wel significante groei. Conclusie: het is mogelijk om leerlingen te laten groeien in KLB in de literatuurles, maar dat gebeurt niet zomaar, daar is specifiek onderwijs voor nodig.

Ik hoop met dit proefschrift licht geschenen te hebben op hoe kritisch denken in het literatuuronderwijs vorm kan krijgen, en op welke manier literatuuronderwijs er echt toe kan doen voor leerlingen: door ze te laten merken dat ze op een heel andere manier kunnen denken dan ze gewend zijn te doen in hun dagelijks leven.

 

 

 

07/03/2022

Universiteit van Amsterdam