Zeg het maar

Hoe stimuleer je leerlingen om zich uit te spreken?

Goed onderwijs speelt zich af in drie doeldomeinen: kwalificatie, socialisatie en subjectificatie (Biesta, 2012). Voor het laatste doeldomein is het onder andere van belang dat leerlingen zich uitspreken vanuit hun unieke mens-zijn. Dit zijn situaties binnen de les waarin er een vraag wordt gesteld aan jou en aan niemand anders. Het gaat erom wat jij te zeggen hebt (Levinas, 1989a – p.107). Dit staat haaks op vragen die kinderen kunnen beantwoorden vanuit hun rol als leerling, waarbij het niet gaat om wie iets zegt, maar wat er gezegd wordt (Lingis, 1994). De vraag is hoe kunnen toekomstige) leraren, leerlingen stimuleren om zich als subject uit te spreken? Uit, voor dit onderzoek gehouden, leerlingenenquetes (239 leerlingen) blijkt namelijk dat een ruime meerderheid van de leerlingen zich soms tot nooit (79%) uitspreekt tijdens de les Nederlands.

Dit promotieonderzoek wordt vormgegeven middels een didactisch ontwerponderzoek waar 11 studenten Nederlands van de tweedegraads lerarenopleiding Nederlands van de NHL Stenden Hogeschool aan mee werken. Zij werken als leraar (in opleiding) op 8 verschillende voortgezet onderwijs scholen waar zij het vak Nederlands verzorgen. De studenten hebben gezamenlijk gewerkt aan een didactisch ontwerp. In twee rondes hebben zij middels twee didactische aanpakken (de groepsopdrachten en klassengesprekken) de leerlingen gestimuleerd om zich uit te spreken. De uitvoeringen van het ontwerp zijn gefilmd en worden geanalyseerd middels de methode van de conversatie analyse om in beeld te brengen welke interactionele handelingen bijdragen aan het uitspreken van leerlingen.

Universiteit promotieonderzoek: Open Universiteit