Meer dan alleen ‘Uh, was?’: De communicatieve vaardigheid versterken door meertaligheidstrategieën bij het schoolvak Duits

De meeste scholieren leren in de onderbouw havo/vwo minimaal twee jaar Duits, waarin ze een communicatieve basiscompetentie opbouwen. Daarna kiezen ze het vak vaak niet in de bovenbouw. Verder valt op dat er een (onuitgesproken) native-speaker norm heerst en er weinig gesproken communicatie plaatsvindt, zodat de leerlingen het doel van een communicatieve basis vaak niet bereiken en nauwelijks Duits durven spreken.

Om leerlingen beter toe te rusten voor realistische communicatie, kunnen meertaligheidsstrategieën aangeboden worden. Daarvoor pleiten ook de aanvulling op het ERK met descriptoren voor plurilinguale competentie en de voorstellen van curriculum.nu voor het nieuwe schoolcurriculum. Voorbeelden van meertaligheidsstrategieën zijn het gebruik van een lingua franca, receptieve meertaligheid, codeswitching en mediation.

In dit onderzoek wordt door middel van vier deelstudies gekeken in hoeverre het aanleren van meertaligheidsstrategieën bij het schoolvak Duits scholieren beter kan voorbereiden op effectieve communicatie met sprekers van het Duits.

In studie 1 wordt de manier van communiceren door middel van opnames tijdens een schooluitwisseling in kaart gebracht. Studie 2 onderzoekt met vragenlijsten en verdiepende interviews hoe leerlingen en hun docenten hun communicatieve vaardigheid, motivatie en spreekangst inschatten. In studie 3 wordt gekeken naar de mediation-vaardigheden van leerlingen. Studie 4 onderzoekt de effecten van het aanleren van de overige meertaligheidsstrategieën door gesprekken tussen Nederlandse en Duitse scholieren naar aanleiding van een information gap-task te analyseren.

Als blijkt dat leerlingen communicatief vaardiger worden, kunnen de resultaten ook op andere moderne vreemde talen toegepast worden en kan dit de moderne vreemde schooltalen aantrekkelijker maken als keuzevak in de bovenbouw.

Universiteit promotieonderzoek: Radboud Universiteit