Drs. A. (Astrid) Wijnands
Promovendus NWO
Hogeschool Utrecht
Nederlands – Grammatica/taalkunde
Promotieonderzoek
Werken aan taalbewustzijn. Reflectief denken door het gebruik van linguïstische bronnen in de klas
Onderwijs over taal blijft vaak beperkt tot het aanleren van de taalnorm: leerlingen leren wat goed en fout is in het Nederlands. Echter, in het dagelijkse taalgebruik bestaat er vaak een discrepantie tussen de taalnorm en wat leerlingen om zich heen horen (taalwerkelijkheid) of wat zij zelf goed vinden klinken (taalgevoel). Leerlingen kunnen niet met deze discrepantie omgaan. Zij missen het het reflectief vermogen en de denkvaardigheden om een juiste keuze te maken tussen de norm, de werkelijkheid en hun gevoel. Hierdoor kunnen zij ook nauwelijks gebruik maken van taalkundige naslagwerken zoals de online Taaladviesdienst, de Schrijfwijzer of de Algemene Nederlandse Spraakkunst. Deze taalkundige naslagwerken geven naast de taalnorm ook de taalwerkelijkheid weer, waardoor een antwoord op een taalkwestie vaak overgelaten wordt aan het taalgevoel van de lezer.
Mijn promotieonderzoek betreft enerzijds de bewustwording van de spanningsdriehoek taalnorm, taalwerkelijkheid en taalgevoel en anderzijds de ontwikkeling van hogere-ordedenkvaardigheden wanneer leerlingen taalkwesties beschouwen. Hiervoor heb ik een didactiek ontwikkeld waarmee leerlingen gefaciliteerd en gestimuleerd worden hun eigen stappen te zetten in hun ontwikkeling van cognitieve en reflectieve denkvaardigheden. In docentenontwikkelteams in Nederland en in Vlaanderen werk ik volgens dit nieuwe model aan de ontwikkeling van didactisch materiaal over taalkwesties die geen eenduidig antwoord hebben. Dit materiaal beoogt de stimulering van het reflectief denkvermogen van leerlingen en de facilitering van de ontwikkeling van hun cognitieve, taalkundige vaardigheden. Het raadplegen van taalkundige bronnen is een belangrijk onderdeel in het materiaal. M.b.v. Lesson Study zullen we dit materiaal uittesten in de klas en zal onderzocht worden hoe docenten met reflectief denken omgaan. In het laatste deel van dit onderzoek zal ingezoomd worden op de mate van scaffolding die leerlingen nodig hebben voor het stimuleren van hun reflectief denken.
Radboud Universiteit
Publicaties
- Van Rijt, J., Wijnands, A. & Coppen, P.-A. (i2019). Dutch Teacher Beliefs on Linguistic Concepts and Reflective Judgement in Grammar Teaching. L1-Educational Studies in Language and Literature 19, 1-28. - Download
- • Wijnands, A., van Rijt, J., & Coppen, P-A. (2021). Learning to think about language step by step: a pedagogical template for the development of cognitive and reflective thinking skills in L1 grammar education. Language awareness, 30(4), 317-335. https://doi.org/10.1080/09658416.2021.1871911- Download
- • Wijnands, A., van Rijt, J., & Coppen, P-A. (2022a). Measuring epistemic beliefs about grammar. L1 - Educational Studies in Language and Literature, 22, 1-29. https://doi.org/10.21248/l1esll.2022.22.1.362 - Download
- • Wijnands, A., van Rijt, J., Stoel, G., & Coppen, P-A. (2022b). Balancing between uncertainty and control: Teaching reflective thinking about language in the classroom. Linguistics & Education, 1-19. https://doi.org/10.1016/j.linged.2022.101087- Download
- • Wijnands, A. (2023). Brakke bronnen in de grammaticales. Hoe reageren leerlingen wanneer zij linguïstische bronnen raadplegen? Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde.- Download
- • Van Rijt, J., & Wijnands, A (2017). Taalnorm, taalwerkelijkheid en taalgevoel: de casus ‘hun hebben’. Levende Talen Magazine, 7, 4-8.- Download
Opleiding en achtergrond
Algemene Taalwetenschap en Nederlandse taal- en letterkunde (VU)
Werkkring
Na een aantal jaren op de Vrije Universiteit gewerkt te hebben, ben ik van 1993 tot 2002 in het voortgezet onderwijs werkzaam geweest als docent Nederlands. Sinds 2002 werk ik aan de Hogeschool Utrecht als lerarenopleider bij de opleiding Nederlands.
Van 2001 tot 2013 heb ik als methodeschrijver en eindredacteur meegewerkt aan de lesmethode Nieuw Nederlands (Noordhoff Uitgevers).
Huidige werkkring: Hogeschool Utrecht
Als hogeschooldocent werk ik in de tweede- en eerstegraads lerarenopleiding Nederlands. Mijn hoofdtaken zijn het geven van colleges over taalkunde(didactiek) en het begeleiden van studenten bij hun stages.
Expertise: taalkunde, taalkundedidactiek, werkplekleren
