Dr. A. (Astrid) Wijnands
Gepromoveerde NWO
Hogeschool Utrecht
Betrokkenheid Vakdidactiek GW
Astrid Wijnands was NWO-promovenda in het netwerk van Vakdidactiek Geesteswetenschappen en startte in 2018 met haar promotieproject. Ze promoveerde in oktober 2025.
Nederlands – Grammatica/taalkunde
Publicaties
- Van Rijt, J., Wijnands, A. & Coppen, P.-A. (i2019). Dutch Teacher Beliefs on Linguistic Concepts and Reflective Judgement in Grammar Teaching. L1-Educational Studies in Language and Literature 19, 1-28. - Download
- • Wijnands, A., van Rijt, J., & Coppen, P-A. (2021). Learning to think about language step by step: a pedagogical template for the development of cognitive and reflective thinking skills in L1 grammar education. Language awareness, 30(4), 317-335. https://doi.org/10.1080/09658416.2021.1871911- Download
- • Wijnands, A., van Rijt, J., & Coppen, P-A. (2022a). Measuring epistemic beliefs about grammar. L1 - Educational Studies in Language and Literature, 22, 1-29. https://doi.org/10.21248/l1esll.2022.22.1.362 - Download
- • Wijnands, A., van Rijt, J., Stoel, G., & Coppen, P-A. (2022b). Balancing between uncertainty and control: Teaching reflective thinking about language in the classroom. Linguistics & Education, 1-19. https://doi.org/10.1016/j.linged.2022.101087- Download
- • Wijnands, A. (2023). Brakke bronnen in de grammaticales. Hoe reageren leerlingen wanneer zij linguïstische bronnen raadplegen? Neerlandistiek. Online tijdschrift voor taal- en letterkunde.- Download
- • Van Rijt, J., & Wijnands, A (2017). Taalnorm, taalwerkelijkheid en taalgevoel: de casus ‘hun hebben’. Levende Talen Magazine, 7, 4-8.- Download
Opleiding en achtergrond
Algemene Taalwetenschap en Nederlandse taal- en letterkunde (VU)
Werkkring
Na een aantal jaren op de Vrije Universiteit gewerkt te hebben, ben ik van 1993 tot 2002 in het voortgezet onderwijs werkzaam geweest als docent Nederlands. Sinds 2002 werk ik aan de Hogeschool Utrecht als lerarenopleider bij de opleiding Nederlands.
Van 2001 tot 2013 heb ik als methodeschrijver en eindredacteur meegewerkt aan de lesmethode Nieuw Nederlands (Noordhoff Uitgevers).
Huidige werkkring: Hogeschool Utrecht
Als hogeschooldocent werk ik in de tweede- en eerstegraads lerarenopleiding Nederlands. Mijn hoofdtaken zijn het geven van colleges over taalkunde(didactiek) en het begeleiden van studenten bij hun stages.
Expertise: taalkunde, taalkundedidactiek, werkplekleren
Promotieonderzoek
Taalkundige bronnen in grammaticaonderwijs. Het stimuleren van reflectief denken over taal
In de huidige onderwijsvernieuwingen wordt het belang onderstreept dat leerlingen in het voortgezet onderwijs reflectief leren denken over taal. Hiervoor moeten leerlingen zich bewust worden dat niet elk taalprobleem één correct antwoord kent, maar dat een antwoord het resultaat kan zijn van een redeneerproces waarin het probleem vanuit verschillende perspectieven is geanalyseerd. Echter, onderwijs over taal blijft vaak beperkt tot het aanleren van de taalnorm: leerlingen leren wat goed en fout is in het Nederlands, terwijl in het dagelijkse taalgebruik er vaak een discrepantie bestaat tussen de taalnorm en wat leerlingen om zich heen horen (taalwerkelijkheid) of wat zij zelf goed vinden klinken (taalgevoel). Leerlingen kunnen niet met deze discrepantie omgaan. Zij missen het reflectief vermogen en de denkvaardigheden om een juiste keuze te maken tussen de norm, de werkelijkheid en hun gevoel.
In mijn dissertatieonderzoek heb ik onderzocht of het gebruik van taalkundige bronnen zoals de online Taaladviesdienst of de Algemene Nederlandse Spraakkunst, in de grammaticales leerlingen ertoe zou kunnen aanzetten om taal te onderzoeken vanuit verschillende perspectieven om zo hun reflectieve denken over taal te ontwikkelen. Hiervoor is met behulp van het Reflective Judgment Model van King en Kitchener (1994) onderzocht wat reflectief denken precies en hoe docenten staan ten opzichte van het reflectief denken over taal in het voortgezet. Ook heb ik onderzocht wat de epistemische opvattingen van leerlingen zijn over grammatica en hoe deze verschillen van de opvattingen van experts. Vervolgens is er een model ontwikkeld om leerlingen in kleine stapjes een taalprobleem te onderzoeken, waarbij zij gebruik maakten van taalkundige bronnen. Dit model is vervolgens via de methode van Lesson Study door docenten in de klas uitgetest. In de laatste studie is ingezoomd op de scaffolding om leerlingen nodig hebben om hun reflectieve denken over taal te ontwikkelen wanneer zij taalkundige bronnen raadplegen.
Uit mijn onderzoek komt naar voren dat docenten openstaan voor meer reflectief denken in hun onderwijs, maar zij vinden dit wel meer passen bij bovenbouwleerlingen dan bij onderbouwleerlingen. Bij een vergelijking van de epistemische opvattingen van leerlingen met die van experts, kwam naar voren dat leerlingen net als experts het idee hebben dat over grammatica vanuit verschillende perspectieven gedacht kan worden. Echter, een groot verschil met taalkundige experts is dat leerlingen van mening zijn dat het bij grammatica gaat om te komen tot één oplossing.
Mijn onderzoek laat vervolgens zien dat het gebruik van bestaande taalkundige bronnen leerlingen niet verder helpt bij de ontwikkeling van hun reflectieve denken over taal. Leerlingen zijn te sterk op zoek naar de taalnorm in de verschillende soorten bronnen. Daarbij zijn docenten vooral gericht op de cognitieve prestatie van leerlingen waardoor zij het reflectief denken over taalkwesties bij leerlingen in de weg staan. Daarentegen kwam uit de laatste studie naar voren dat bronnen die nadrukkelijk met elkaar in conflict zijn, wel een vorm van reflectief denken uitlokken. Leerlingen ervaren verwarring omdat de veilige optie van de taalnorm in zulke bronnen niet meer bestaat. Wanneer leerlingen daarbij nog strategische en meta-strategische ondersteuning krijgen hoe om te gaan met conflicterende informatie in het algemeen en bij taalkwesties in het bijzonder, leren zij meer na te denken zoals taalkundigen en zoals onderwijsvernieuwingen voorstellen.
07/10/2025
Radboud Universiteit